In
haar boek Niet storen
(1997)
reikt
Saar Roelofs
(potentiële) cliënten onder meer
middelen aan om te zien of ze bij een bepaalde hulpverlener al dan
niet in goede handen zijn. Cliënten dienen zodanig geïnformeerd te
worden dat ze in staat zijn de hulpverleningsrelatie mede vorm te
geven zodat de relatie een samenwerkingsrelatie wordt die niet
eenzijdig door de hulpverlener wordt gedefinieerd.
Wellicht
kan deze info mensen die in therapie zijn of gaan, aanmoedigen
om niet alleen te af te gaan op de visie van de hulpverlener maar ook
te vertrouwen op hun eigen inzichten in wat
nuttig en zinvol voor hen is.
Hieronder volgen enkele
passages
uit
Niet
storen
die laten
zien dat cliënten
met een migratieachtergrond niet altijd gewenst zijn.
De passages zijn nog steeds actueel.
De huidige ggz
Een rapport
uit 2023
van
de
Parnassia Groep en Arq centrum 45
door Samrad
Gahne getiteld
Inclusie voor
instellingen in de geestelijke gezondheidszorg
laat zien
dat de hulp
aan cliënten met een migratieachtergrond nog
steeds inadequaat is.
Zie ook op deze website:
De
DSM is niet geschikt voor diagnostiek
Een PTSS wordt vaak ten onrechte gezien als
Persoonlijkheidsstoornis
Traumabehandeling in de ggz schiet tekort
De behandeling van een PTSS
Waarom de behandeling van een PTSS nog altijd niet vanzelfsprekend
is.
Passage
uit Niet
storen (1997)
INHOUD
De
problemen van mensen met een migratieachtergrond
Een
adequate hulpverlening
Rassendiscriminatie
Een
praktijkvoorbeeld
De problemen van mensen met een
migratieachtergrond
De
onderstaande passage uit
Niet storen
betreft
de problemen van
mensen
met een migratieachtergrond zoals geformuleerd door de afdeling Preventie, Innovatie & Onderzoek
(P,I & O)
in de Riagg Zuidoost anno 1992
Die
afdeling benadrukte
- evenals de
afdelingen P, I & O in de overige
Riagg's
-
dat behalve aan innerlijke psychische processen
ook aandacht moet
worden besteed aan de sociaal-maatschappelijke factoren die hebben
bijgedragen aan het ontstaan en de instandhouding van de problemen.
De behandelafdelingen hadden doorgaans
geen boodschap aan de inzichten van de afdelingen
P,I & O.
Vanaf
2013 zijn die afdelingen uit de ggz-instellingen verdwenen.
Lees hier meer over deze ontwikkeling.
Er zijn de afgelopen decennia veel mensen
uit andere landen naar Nederland geïmmigreerd, met name uit de
landen rond de Middellandse Zee en uit het Caribisch gebied.
Migratie naar een vreemd land brengt een veelheid van problemen met
zich mee: maatschappelijke vooroordelen, discriminatie, een
achteruitgang in de sociaal-economische positie - in sociale status,
huisvesting en werk - , taal- en cultuurbarrières en sociaal
isolement. Dit kan uiteenlopende psychische problemen met zich
meebrengen. Vooral de effecten van discriminatie zijn fnuikend.
Discriminatie kan subtiele vormen aannemen, waardoor die
discriminatie niet zichtbaar en benoembaar is en daarom des te meer
ondermijnend. Ook kan discriminatie leiden tot geïnternaliseerde
(of verinnerlijkte) discriminatie, dat wil zeggen: degene die
wordt gediscrimineerd neemt de vooroordelen van de buitenwereld over
en gaat zichzelf minderwaardig voelen. Dit gaat samen met gevoelens
van machteloosheid, moedeloosheid, depressie en angst. De aanpassing
aan de nieuwe culturele omgeving kan eveneens een zware wissel
trekken op de psychische gezondheid van de migrant. De verbondenheid
met de eigen cultuur is essentieel voor iemands psychische evenwicht
en gevoel van identiteit. Migranten voelen zich vaak tussen twee
culturen instaan en raken vervreemd van hun eigen `ik’. Tenslotte,
veel migranten zijn erg teleurgesteld in hun verwachtingen omtrent
hun nieuwe vaderland.
Een
adequate hulpverlening
De hulpverlener
is zich bewust van zijn eventuele vooroordelen ten opzichte van
mensen met een andere huidskleur of uit een andere cultuur dan de
zijne. Hij verdiept zich in de culturele achtergrond van de cliënt.
Hij geeft er zich rekenschap van dat de cliënt zijn problemen op een
voor hem ongebruikelijke wijze kan formuleren. Zo is het van belang
te weten dat mensen in niet-westerse culturen zich sterk verbonden
voelen met de natuur en met de bovennatuurlijke wereld. Ziekte wordt
vaak gezien als een verstoring van die verbondenheid. Ook beseft hij
dat mensen met een migratieachtergrond geneigd zijn hun problemen in
psychosomatische klachten te vertalen. Hij besteedt speciale
aandacht aan discriminatie en geïnternaliseerde discriminatie.
Tenslotte, de hulpverlener heeft een open oor naar de betekenis die
de sociaal-economische achterstelling voor de cliënt heeft.
Rassendiscriminatie
In
de ggz schiet de hulp aan cliënten
met een migratieachtergrond echter schromelijk tekort..
De meeste hulpverleners
nemen liever geen cliënten met een
migratie-achtergrond in behandeling. Zij
worden bij voorkeur verwezen naar wat de psychiater Sterman in zijn
boek Een olijfboom op de ijsberg 'etnoloketten'
noemt, aparte secties in de ggz die zich
specialiseren in cliënten van buitenlandse afkomst.
Hulpverleners die zelf van buitenlandse afkomst zijn, werken
meestal in zo’n 'etnoloket'.
Sterman:
Wanneer het loket een
speciaalzaak 'alleen vir swartes'
geworden is, kan de ggz het wapenfeit vieren
dat ze iets uitgevonden heeft dat in Zuid-Afrika na jaren bloedige
strijd eindelijk afgeschaft is. De hele samenleving vraagt migranten
om te integreren en de ggz zou ze apart
zetten.*
Een praktijkvoorbeeld
In de regio Amsterdam
Zuidoost is een groot deel van de
bevolking van buitenlandse afkomst. Na de Bijlmervliegramp van
4 oktober 1992 stijgt het aantal allochtone cliënten in de
nabijgelegen Riagg Zuidoost van ruim
40 naar 84%.
In het overleg van directeur en afdelingshoofden wordt daarom een
nota aangenomen waarin de hulpverlening voor en door
allochtonen voorrang krijgt. De conservatieve
afdeling Psychotherapie is tegen dit nieuwe allochtonenbeleid.
Enkele maanden na de ramp bewerkt het hoofd van deze
afdeling de directeur om het beleid weer in te trekken. Met
succes.
*
Sterman, D. (1996). Een
olijfboom op de ijsberg. Een transcultureel- psychiatrische
visie op en behandeling van de problemen van jonge Noord-Afrikanen
en hun families. Utrecht:
Nederlands Centrum Buitenlanders.
Meer
praktisch info over de ggz-hulp
